Ngày đăng: 20/02/2025
Đền Cửa Ông Quảng Ninh là một trong những di tích lịch sử nổi tiếng, linh thiêng bậc nhất miền Bắc. Cùng khám phá vẻ đẹp và giá trị tâm linh của Đền Cửa Ông Quảng Ninh – Di tích lịch sử hơn 700 năm tuổi
1. Giới thiệu về Đền Cửa Ông Quảng Ninh
Đền Cửa Ông Quảng Ninh là một trong những di tích lịch sử – văn hóa quan trọng của Việt Nam, gắn liền với nhân vật Trần Quốc Tảng – con trai của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Với tuổi đời hơn 700 năm, ngôi đền không chỉ là địa điểm tâm linh quan trọng mà còn mang đậm giá trị lịch sử.
Tọa lạc tại phường Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả, Quảng Ninh, đền Cửa Ông có vị trí đắc địa với hướng nhìn ra Vịnh Bái Tử Long hùng vĩ, tạo nên cảnh quan thơ mộng, linh thiêng. Đây cũng là một trong những ngôi đền hiếm hoi thờ đầy đủ các tướng lĩnh nhà Trần có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông.
2. Lịch sử hình thành Đền Cửa Ông Quảng Ninh
Theo sử sách ghi chép lại thì đền Cửa Ông, Quảng Ninh đã được xây dựng và tồn tại hơn 700 năm, trải qua nhiều cuộc đại trùng tu trước khi xuất hiện với diện mạo như ngày nay. Khi dựng nên ngôi đền chỉ là một thảo am nhỏ, được làm từ tranh, tre, nứa… Tới khoảng năm 1907 – 1916 thì đền Cửa Ông được trùng tu tại. Năm 1916, khu di tích còn cho xây thêm đền Thượng, đền Trung, đền Hạ và chùa.
Những năm sau này ghi nhận đền tiếp tục được tu bổ và tôn tạo. Năm 2014 quy hoạch tổng thể của khu di tích đã được phê duyệt lên tới 18,125ha. Sau này đền Trung được xây dựng và hoàn công vào năm 2017
2.1. Huyền thoại về Trần Quốc Tảng
Trần Quốc Tảng là vị tướng tài ba, có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ ba (1287 – 1288). Sau khi mất, ông được nhân dân tôn thờ và lập đền thờ để tưởng nhớ công lao.
2.2. Sự phát triển của đền qua các thời kỳ
Ban đầu, đền chỉ là một ngôi miếu nhỏ được lập nên bởi nhân dân địa phương. Đến thời Hậu Lê và Nguyễn, đền được trùng tu, mở rộng nhiều lần để trở thành quần thể di tích quy mô như ngày nay. Đến năm 1989, Đền Cửa Ông Quảng Ninh được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
3. Kiến trúc độc đáo của Đền Cửa Ông Quảng Ninh
Đền Cửa Ông thường được mệnh danh là đền có kiến trúc đẹp nhất Quảng Ninh, vừa độc đáo, huyền bí vừa hội tụ đủ các linh vật phong thủy: Tả thanh long, hữu bạch hổ, tiền chu trước và hậu huyền vũ. Đền được dựng lên từ các loại vật liệu như đá đúc, gạch Bát Tràng, ngói mũi đất nung, vữa hồ pha mật… Kiến trúc thì được trang trí chủ yếu theo các điển tích về tứ linh: Long, Ly, Quy, Phụng… Bên trong đền Cửa Ông sử dụng các loại gỗ chắc chắn và bền bỉ với thời gian như lim, trắc, gụ… Khung nhà thì được khắc phù điêu, câu đối cùng các hoa văn sơn son, thếp vàng lộng lẫy.
3.1. Cấu trúc ba khu chính
Quần thể Đền Cửa Ông gồm các khu vực chính:
- Đền Thượng: Gồm đền Thượng, đền Quan Chánh, đền Quan Châu, chùa và lăng mộ Trần Quốc Tảng.
- Đền Trung: Thờ Khâm Sai Đông Đạo Tiết Chế Hoàng Cần và Sơn thần, Thủy thần.
- Đền Hạ: Gồm đền Thượng, đền Quan Chánh, đền Quan Châu, chùa và lăng mộ Trần Quốc Tảng.
- Đền Cặp Tiên: Thờ một vị tiểu thư – con gái Trần Quốc Tảng (còn gọi là “Cô bé Cửa Suốt”), quan Chánh, các vị nhân thần, Phật, Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu và Tiên Thiên Thánh Mẫu.
3.2. Các pho tượng cổ quý giá
Điểm nhấn đặc biệt của Đền Cửa Ông là hệ thống tượng thờ hơn 30 pho tượng tạc hình các tướng lĩnh nhà Trần, mỗi pho tượng đều thể hiện khí chất mạnh mẽ, oai phong của các vị anh hùng dân tộc.
3.3. Phong cảnh hữu tình
Không chỉ mang giá trị tâm linh, Đền Cửa Ông Quảng Ninh – Di tích lịch sử hơn 700 năm tuổi còn thu hút du khách bởi cảnh quan tuyệt đẹp, tọa lạc trên ngọn đồi cao, hướng ra biển lớn tạo nên không gian thanh tịnh, thoáng đãng.
4. Lễ hội Đền Cửa Ông Quảng Ninh
4.1. Thời gian diễn ra lễ hội
Lễ hội Đền Cửa Ông diễn ra hai lần mỗi năm:
- Chính hội: Ngày 3/2 âm lịch (ngày mất của Trần Quốc Tảng)
- Lễ hội mùa thu: Tháng 8 âm lịch
4.2. Các nghi lễ quan trọng
- Lễ rước kiệu từ Đền Hạ lên Đền Thượng
- Dâng hương tưởng nhớ công lao các vị anh hùng
- Các hoạt động văn hóa dân gian như hát quan họ, chọi gà, đấu vật, cờ người v.v.v
5. Cách di chuyển đến Đền Cửa Ông Quảng Ninh
5.1. Di chuyển từ Hà Nội
- Xe khách: Xuất phát từ bến xe Mỹ Đình hoặc Giáp Bát, mất khoảng 4-5 giờ
- Xe cá nhân: Đi theo cao tốc Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, chỉ mất khoảng 3,5 giờ
5.2. Di chuyển từ trung tâm Hạ Long
- Đi xe buýt hoặc taxi, quãng đường khoảng 40km
- Mất khoảng 1 giờ di chuyển
6. Những lưu ý khi tham quan Đền Cửa Ông Quảng Ninh
Đền Cửa Ông Quảng Ninh không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng mà còn là điểm đến tâm linh đầy ý nghĩa. Với không gian linh thiêng, kiến trúc độc đáo và phong cảnh hữu tình, nơi đây xứng đáng là điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Quảng Ninh. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa điểm để tìm hiểu lịch sử, chiêm bái và tận hưởng thiên nhiên, hãy một lần ghé thăm Đền Cửa Ông!
6.1. Quy tắc ứng xử tại đền
- Ăn mặc lịch sự, kín đáo
- Không gây ồn ào, mất trật tự trong khu vực thờ cúng
- Giữ gìn vệ sinh chung
6.2. Thời điểm tham quan lý tưởng
- Mùa xuân (từ tháng 2 – tháng 4): Trùng với mùa lễ hội, không khí sôi động
- Mùa thu (tháng 9 – tháng 11): Thời tiết mát mẻ, thích hợp để tham quan và tận hưởng phong cảnh
6.3. Một số thứ cần chuẩn bị khi đến Đền Cửa Ông
Khu di tích đền Cửa Ông bao gồm cả đền và chùa nên nếu đi dâng hương đầy đủ các ban thì bạn nên sắm cả lễ chay, lễ mặn và lễ đồ sống. Đồ lễ chuẩn bị có thể chọn là: Lễ chay (hương, hoa, bánh kẹo, hoa quả, tiền vàng mã – đều mua theo số lẻ); lễ mặn dùng ở ban Công Đồng (gà, thịt lợn, giò, chả… nấu chín và bày biện cẩn thận); lễ đồ sống (muối, gạo, trứng sống và vàng mã).
Đi lễ chủ yếu là dựa vào lòng thành, hơn nữa lượng khách ghé đền Cửa Ông cũng khá đông nên chúng ta phải hạn chế đốt vàng mã. Chuẩn bị lễ dâng cũng không phải quá cầu kỳ để tránh lãng phí. Bạn không nên đặt tiền lẻ mà thay vào đó là bỏ tiền vào hòm công đức sẽ không ảnh hưởng mỹ quan.
